Kraina Kanału Oberlandzkiego

    Był to kolejny, czwarty z serii statek pasażerki typu SPJK, czyli Statek Pasażerski Jeziorowo-Kanałowy, specjalnie zaprojektowany i przeznaczony na unikatową trasę, czyli Kanał Elbląski z jego pochylniami.

Archiwalna pocztówka - BIRKUT na przystani w Elblągu, w barwach Żeglugi Gdańskiej (źródło: archiwum autora)

     Statek zbudowany został w Krakowie, w tamtejszej Krakowskiej Stoczni Rzecznej w 1966 r. Nazwany został BIRKUT, a do eksploatacji wszedł w sezonie następnego, 1967 roku.

Rysunek statku pasażerskiego BIRKUT. Wygląd pierwotny (autor: W. Danielewicz)

     Podstawowe dane techniczne: długość całkowita: 24,98 m; szerokość: 3,10 m; szerokość całkowita: 3,18 m; wysokość burt: 1,45 m; wysokość nierozbieralna: 2,54 m; zanurzenie: 1,05 m.

     Numery rejestracyjne: Gd-I-48 [IŻŚr. Gdańsk]; GD-01-019 [UŻŚr. Gdańsk]

Statek pasażerski BIRKUT na pochylni Jelenie w początku lat 70. XX w. (źródło: archiwum autora)

    Pierwotnie został wyposażony w jeden silnik główny, wysokoprężny typu 4L110; 4- cylindrowy; produkcji: CZNM Škoda, Praha (1963), o mocy 60 KM.

Statek pasażerski BIRKUT na stokach pochylni w połowie i końcu lat 70. XX w. (źródło: zbiory A. Witusa)

Przebieg służby

     Jego pierwszym armatorem było P.P. Żegluga Gdańska w Gdańsku, z portem macierzysty Gdańsk. Załoga liczyła 4 ludzi.

Rysunek statku pasażerskiego BIRKUT. Wygląd w 1979 r. (autor: W. Danielewicz)

     Statek pływał na trasie Ostróda-Elbląg-Ostróda. Rejs w jedną stronę trwał około 11 godzin. Po sezonie 1977 roku został przekazany P.P. Żegludze Mazurskiej w Giżycku Ekspozytura w Ostródzie.

Statek pasażerski BIRKUT na kanale w Miłomłynie oraz w basenie śluzy Miłomłyn - za sterami kpt. Jacek Ciesielski (autor: W. Danielewicz)

     W następnym, 1978 roku port macierzysty zmieniono na Ostródę .

Statek pasażerski BIRKUT i łódź żaglowo-wiosłowa klasy DZ dopływający do śluzy Zielona od strony Ostródy w 1984 r. (autor: W. Danielewicz)

    W 1981 roku „Birkut” otrzymał nowy silnik wysokoprężny typu: SW400 M2/1, 6-cylindrowy, produkcji: Wytwórnia Silników Wysokoprężnych, Andrychów/Puckie Zakłady Mechaniczne, Puck; o mocy 70 kW (90 KM)

Statek pasażerski BIRKUT na stoku pochylni Buczyniec (autor: C. Wawrzyński)

     W trakcie sezonu 1982 roku pływał w Iławie. W 1991 roku „Birkuta” przejęło Przedsiębiorstwo Państwowe Żegluga Ostródzko-Elbląska w Ostródzie, dwa lata później P.P. ŻO-E została częścią Zakładu Komunikacji Miejskiej w Ostródzie.

Statek pasażerski BIRKUT na rzece Elbląg w Elblągu (autor: J. Miszewski)

    Od 2011 roku statkiem zarządza Żegluga Ostródzko-Elbląska Sp. z o.o. w Ostródzie. SPJK „Birkut” jest eksploatowany do dnia dzisiejszego.

Statek pasażerski BIRKUT w ostródzkim Porcie Zimowym (autor: W. Koykos)

     Współcześnie rozwija bezpieczną prędkość 15 km/h, załoga liczy 3 osoby i może zabierać 65 pasażerów.

Statek pasażerski BIRKUT na stoku pochylni oraz na przystani pochylni Buczyniec, razem ze statkiem PINGWIN (autor: W. Koykos)

     Długoletnimi kapitanami statku byli: Roman Cybulski, Jacek Ciesielski i Leszek Matuszewski.

Statek pasażerki BIRKUT współcześnie (źródło: Żegluga Ostródzko-Elbląska sp. z o.o.)

Waldemar Danielewicz

Gdańsk, maj 2021 r.

Galeria zdjęć