Kraina Kanału Oberlandzkiego

     Była to jednostka z serii statków pasażerskich typu SP-45. Zbudowano go w 1965 r. w Warszawskiej Stoczni Rzecznej w Warszawie dla P.P. Żegluga Gdańska w Gdańsku.

     Został nazwany DERKACZ.

Rysunek statku pasażerskiego DERKACZ. Rekonstrukcja wyglądu w 1975 r. (autor: W. Danielewicz)

     Podstawowe dane techniczne: długość całkowita: 15,10 m; szerokość całkowita: 3,20 m; wysokość burt: 1,50 m; wysokość: 3,35 m; zanurzenie: 0,67 m; nośność: 3 tony.

Pierwotnie został wyposażony w jeden silnik główny, wysokoprężny typu 3L110; 3- cylindrowy; produkcji: CZNM Škoda, Praha, o mocy: 45 KM.

     Numery rejestracyjne: Gd-I-7 [IŻŚr. Gdańsk]; GŻ-01-0025 [UŻŚr. Giżycko].

Przebieg służby

     Statek zabierał na pokład 34 pasażerów. Był eksploatowany w rejsach wycieczkowych po porcie gdańskim oraz na linii: Gdańsk-Sobieszewo-Gdańsk.

Statek pasażerski DERKACZ na wodach rzeki Motławy w Gdańsku (źródło: archiwum autora)

     Według Ryszarda Kowalskiego (Ostróda-Iława-Elbląg. Z dziejów żeglugi śródlądowej. Edytor Wers, Olsztyn 2016, s. 176) DERKACZ już w 1966 r. miał przewozić urlopowiczów i turystów z ośrodka wczasowego CRZZ w Tardzie nad jeziorem Bartężek, po tym i po okolicznych jeziorach.

     Po 1975 r. został przebazowany do Elbląga, gdzie pływał m.in. na trasie Elbląg – pochylnia Całuny.

Statek DERKACZ na wodach rzeki Elbląg w Elblągu, pomiędzy Mostem Wysokim i Mostem Niskim

(źródło: archiwum autora)

     Po niedługim czasie skierowano go do Ostródy i Iławy, gdzie pływał w rejsach wycieczkowych po Jeziorze Drwęckim i jeziorze Jeziorak.

     Po sezonie 1977 r. został przekazany do P.P. Żegluga Mazurska w Giżycku Ekspozytura w Ostródzie.

Motorowiec DERKACZ w Giżycku (autor: W. Danielewicz)

Tragedia na jeziorze

    W październiku 1978 r. „Derkacz” był niemym świadkiem tragedii, jaka wydarzyła się z jego udziałem. Ówczesny kierownik ostródzkiej ekspozytury Zdzisław P., nie posiadając stosownych uprawnień, uruchomił statek, zapraszając na pokład swego kolegę. Obydwaj wcześniej spożywali alkohol.

     Dodatkowo wydał polecenie marynarzowi z innego statku, aby popłynął z nimi w ten okazjonalny „rejs”. Po pewnym czasie „Derkacz” powrócił do przystani w Ostródzie bez zabranych na pokład ludzi. Na statku był tylko nietrzeźwy kierownik ekspozytury, który nie potrafił wyjaśnić co się stało.

     Powiadomiono Milicję Obywatelską i rozpoczęto poszukiwania. Po pewnym czasie w Jeziorze Drwęckim odnaleziono ciała marynarza i drugiego mężczyzny. Wykonana sekcja zwłok wykazała, że kolega kierownika ekspozytury był w chwili wypadku pod wpływem alkoholu, natomiast marynarz był trzeźwy. Na statku również podczas wizji lokalnej znaleziono butelki z wódką.

Statek pasażerski DERKACZ w zatoce miejskiej Jeziora Drwęckiego w Ostródzie (autor: W. Danielewicz)

      Według jednej z wersji nietrzeźwy pasażer wypadł za burtę, a widząc to marynarz wskoczył do wody, aby go ratować, co niestety przypłacił życiem.

   Według drugiej wersji podczas rejsu doszło do sprzeczki i szamotaniny pomiędzy nietrzeźwymi mężczyznami, w wyniku czego jeden z nich wypadł za burtę, a marynarz skoczył do wody, aby go ratować. Zdzisław P. odpłynął, pozostawiając ludzi własnemu losowi.

      Sam zainteresowany nie potrafił wyjaśnić przyczyn tragedii. Został skazany przez sąd na 15 lat więzienia.

Z Mazur Zachodnich na Mazury Właściwe

     Statek „Derkacz” pływał w Ostródzie i Iławie do 1989 r. Po sezonie żeglugowym został przetransportowany do Giżycka, gdzie rozpoczęto jego dalszą eksploatację. Od 1995 r. Żegluga Mazurska przekształciła się w Spółkę z o.o.

Statek pasażerski DERKACZ w basenie portowym w Giżycku, na jeziorze Niegocin (autor: W. Danielewicz)

     W 2002 r. „Derkacz” został przebudowany. Wymieniono mu silnik główny na wysokoprężny typu SW400 M2/1; 6-cylindrowy; produkcji Puckich Zakładów Mechanicznych w Pucku, o mocy: 70 kW [95 KM].

Statek pasażerski DERKACZ na Kanale Łuczańskim (wówczas Kanale Giżyckim) w Giżycku, w 2007 r.

(autor: W. Danielewicz)

     Statek rozwija bezpieczną prędkość 14 km/h, a załoga liczy 2 osoby. Jednostkę przystosowano również do przewozu osób na wózkach inwalidzkich. Jednocześnie zmniejszono liczbę pasażerów z 34 do 20 osób.

Statek pasażerski DERKACZ płynący Kanałem Łuczańskim (wówczas Kanałem Giżyckim) w Giżycku, w 2007 r.

(autor: W. Danielewicz)

     Statek „Derkacz” jest eksploatowany do dnia dzisiejszego na Wielkich Jeziorach Mazurskich.

SP-45 DERKACZ w Giżycku, w 2020 r. (autor: W. Danielewicz)

Waldemar Danielewicz

Gdańsk, kwiecień 2021 r.

Galeria zdjęć