Kraina Kanału Oberlandzkiego

Logo 160. rocznicy otwarcia Kanału Elbląskiego
Pochylnia Oleśnica - kadr z filmu z 1982 r.
14 lipca 2024

"Statkiem po górach" - film z czasów PRL

   Tak zatytułowany film pochodzi z 1982 r. Choć kolorowy – to jest jakże wyjątkowym dokumentem archiwalnym, stworzonym przez Oddział Telewizji Polskiej w Gdańsku.

     To wyjątkowa perełka dla miłośników wspomnień i czasów tzw. Polski Ludowej.

 

Link do emisji filmu: https://tiny.pl/dlljg 

 

     Tytuł nawiązuje, zapewne bezwiednie, do przedwojennych haseł reklamowych i „pływaniu po górach”, a więc po stokach Oberlandu…

 

Filmowy początek rejsu po górach statkiem „Pingwin” - kadry filmu dokumentalnego z 1982 r.

Filmowy początek rejsu po górach statkiem „Pingwin” – kadry filmu dokumentalnego z 1982 r.

(źródło: cyfrowa.tvp.pl)

 

     Cały film liczy sobie ponad 60 minut, ale dziwnym trafem początek (do min. 5:31) ukazuje pracę pilota portowego – gdzieś przy wejściu do portu morskiego, zapewne gdańskiego – z podkładem muzycznym w postaci szanty. Niestety, większość „naszego” filmu została opublikowana bez pierwotnego dźwięku.

 

Na stoku pochylni Jelenie i podejście do pochylni Oleśnica - kadry filmu dokumentalnego z 1982 r.

Na stoku pochylni Jelenie i podejście do pochylni Oleśnica – kadry filmu dokumentalnego z 1982 r.

(źródło: cyfrowa.tvp.pl)

 

    Tuż po wodach morskich widz ma wyjątkową szansę ujrzeć kanał śródlądowy pomiędzy Elblągiem i Ostródą, jego pracujące urządzenia i wnętrza maszynowni, ale też jednostki pływające oraz kanałowe otoczenie i krajobrazy w momencie wyjątkowym naszej powojennej historii.

      Wszak to były czasy największego kryzysu gospodarczego, w okresie stanu wojennego.

 

Wnętrze maszynowni pochylni - kadry filmu dokumentalnego z 1982 r.

Wnętrze maszynowni pochylni – kadry filmu dokumentalnego z 1982 r.

(źródło: cyfrowa.tvp.pl)

 

     Widzimy więc sfatygowane i wymagające remontów statki pasażerskie, zaniedbane mosty i wołające o naprawę elementy konstrukcyjne pochylnianej maszynerii – ale jednak dało się wówczas jeszcze jakoś pływać, a ze szlaku kanałowego licznie korzystali PRL-owi żeglarze, harcerze i letnicy.

 

Wnętrze sterówki „Pingwina” (z figurką pingwina) oraz sfatygowany dziób „Kormorana” – kadry filmu dokumentalnego  z 1982 r.

Wnętrze sterówki „Pingwina” (z figurką pingwina) oraz sfatygowany dziób „Kormorana” – kadry filmu dokumentalnego

z 1982 r. (źródło: cyfrowa.tvp.pl)

 

     Film co do zasady dokumentuje rejsy kanałowe trzech ostródzkich statków pasażerskich: PINGWIN, ŁABĘDŹ i KORMORAN, dając obecnie możliwość wspomnienia ich dawnych kapitanów oraz członków załóg.

 

Mijanka „Łabędzia” i „Kormorana” na pochylni Kąty oraz załoga „Łabędzia” – kadry filmu dokumentalnego  z 1982 r.

Mijanka „Łabędzia” i „Kormorana” na pochylni Kąty oraz załoga „Łabędzia” – kadry filmu dokumentalnego

z 1982 r. (źródło: cyfrowa.tvp.pl)

 

     Z pewnością ekipa filmowa potrzebowała kilku dni zdjęciowych, czego dowodzą choćby odmiennie "pogodowo" ubrani pasażerowie. Ciekawe, że operatora kamery interesowały nie wyłącznie wzgórza i wzniesienia Oberlandu, ale rzeczy częściowo skryte za kobiecymi bikini…

 

Gdzieś pośród wzgórz Oberlandu - kadry filmu dokumentalnego z 1982 r.

Gdzieś pośród wzgórz Oberlandu - kadry filmu dokumentalnego z 1982 r.

(źródło: cyfrowa.tvp.pl)

 

    Jest w tym dokumencie wiele scenek rodzajowych. Wszak wówczas rejsy na trasie Ostróda-Elbląg oznaczały niemal całodzienne płynięcie, a kanonem "męskiego" rozkoszowania się podróżą były m.in. papierosy i piwo – w tym przypadku jasne, pełne Extra…

 

Kolejna godzina rejsu - kadry filmu dokumentalnego z 1982 r.

Kolejna godzina rejsu – kadry filmu dokumentalnego z 1982 r.

(źródło: cyfrowa.tvp.pl)

 

      Kto wie, czy to nie ostatnie udokumentowane chwile, kiedy jachty płyną dzięki odpychaniu się żerdziami od kanałowego dna lub są ciągnione linami na tzw. burłaka?

 

Zamierzchłe rodzaje napędu jednostek pływających – kadry filmu dokumentalnego z 1982 r.

Zamierzchłe rodzaje napędu jednostek pływających – kadry filmu dokumentalnego z 1982 r.

(źródło: cyfrowa.tvp.pl)

 

     Ciekawe też, czy to nie ostatnie takie kadry, na których odnajdziemy jakże licznie bytujące na kanałowych brzegach krowy i konie?

 

Zwierzęta hodowlane nad kanałem - kadry filmu dokumentalnego z 1982 r.

Zwierzęta hodowlane nad kanałem - kadry filmu dokumentalnego z 1982 r.

(źródło: cyfrowa.tvp.pl)

 

     Te „przaśne” czasy PRL już dawno minęły…, choć fragmenty kanału nadal, wręcz niezmiennie wołają o naprawę…

 

Na odcinku pochylniowym – kadry filmu dokumentalnego z 1982 r.

Na odcinku pochylniowym – kadry filmu dokumentalnego z 1982 r.

(źródło: cyfrowa.tvp.pl)

 

     Już wówczas, to jest w latach 80. XX wieku, kanałem nie spławiano drewna, w zapomnienie odeszli retmani i flisacy na ich tratwach. Pozostały jedynie dziecięce zabawy kanałowe.

 

Potencjalny, nigdy nie wykorzystany flisacki "narybek" – kadry filmu dokumentalnego z 1982 r.

Potencjalny, nigdy nie wykorzystany flisacki "narybek" – kadry filmu dokumentalnego z 1982 r.

(źródło: cyfrowa.tvp.pl)

 

 

Cezary Wawrzyński

Ostróda, lipiec 2024 r.

 

Galeria zdjęć